Humphrey de la Croix
In juli 2017 zijn we een reeks “luchtige” zomerartikelreeks gestart. “Luchtig” omdat we minder tekst en meer foto’s gebruikten in de publicaties. En er is zoveel mooi beeldmateriaal over hotels en restaurants in voormalig Nederlands-Indië.
Na een onderbreking zetten we deze voort met dit derde deel over hotels. We hebben vooroorlogse hotels in Medan en Berastagi als eerste behandeld. Vervolgens zijn we naar Batavia gegaan om de hotels Des Indes, Hotel der Nederlanden, Grand Hotel Java en Hotel des Galeries te bekijken.
Artikels uit 2017 nog eens lezen? Klik hier: Themapagina sociale geschiedenis.
In deze derde aflevering over vooroorlogse hotels gaan we oostwaarts en zijn we in Bandoeng aangeland. In die tijd vanwege sfeer en uitstraling ook wel het Parijs van Java genoemd.
Het Grand Hotel Preanger heette eerst Hotel Thieme en was classicistisch vormgegeven zoals veel grotere gebouwen in die tijd. Zuilen en een timpaan aan de voorzijde spraken eeuwen na de klassieke Oudheid nog steeds tot de verbeelding. Hotel Thieme bestond vanaf 1800 en was gevestigd aan de Tamblongweg. Het hotel was een luxueus ontspanningsoord voor de thee- en koffieplanters uit dit deel van West-Java, de Preanger Regentschappen. Het gebied waar de roman Heren van de Thee van Hella Haasse zich afspeelde. 1)
Tussen 1870 en 1900. Hotel Grand Preanger in Bandoeng Foto: Collectie Tropenmuseum. TMnr 60022731. Fotograaf niet bekend
Title Hotelvignet van “Grand Hotel Preanger, Bandoeng – Java”
Image code 36D544
Date Circa 1930
Provenance Chantepie, A.H. de
Provenance type Schenking
In 1925 is het oorspronkelijke gebouw geheel vervangen door een modern, eigentijds gebouw. Het paste geheel in de modernistische stroming die leidend was in de Europese visie op bouwen. Grote gebouwen zoals kantoren en hotels zagen er strak vormgegeven uit, oogden functioneel en waren geconstrueerd met beton en steen, meer dan zoals voorheen met hout en andere inheemse materialen en vormen. Charles Prosper Wolff Schoemaker (1882 – 1949) was de architect. Hij ontwierp ook andere gebouwen in de stad waaronder woningen, kantoren, winkels en de Jaarbeurs en Sociëteit Concordia. Het interieur van Grand Hotel Preanger was in de in die jaren geliefde art deco-stijl. 2)
Jaar niet bekend. Nadere gegevens over de foto (prentbriefkaart) ontbreken. S.v.p. melden wie aanspraak maakt op de rechten.
Hotel Savoy Homann is het bekendere hotel in Bandoeng en gelegen schuin tegenover Grand Hotel Preanger. ‘Homann’ zoals het meestal werd genoemd, is bekend geworden door de ontvangst van beroemde gasten, als locatie voor de Afro-Aziatische Conferentie van 1955 die voor president Soekarno een finest hour betekende. Deze samenkomst van jonge, volwassen geworden staten, voorheen koloniën, was de uitdrukking van een bewustzijn bij deze landen dat ze een apart machtsblok konden vormen tegenover het Westen en dat andere grote blok, de communistische landen. De voormalige koloniën hoopten een zelfstandige nieuwe machtsfactor te worden waarmee gevestigde mogendheden rekening moesten houden. 3)
Tussen 1910 en 1930. Lichtdruk. Deze lichtdruk is opgenomen in het album “Bandoeng en Omgeving”, uitgegeven door N.V. Boekhandel Visser & Co. (Batavia, Weltevreden, Bandoeng) Foto: COLLECTIE_TROPENMUSEUM. Straatgezicht voor Hotel Homann Bandoeng. Nummer: TMnr_60052434. Fotograaf: niet bekend
Het oorspronkelijke Hotel Homann was in 1871 gebouwd en genoemd naar de gelijknamige familie. De rijsttafel van moeder Homann genoot de nodige faam bij de gasten. Architect Albert Aalbers was aangetrokken om het nieuwe gebouw te ontwerpen dat in 1939 gereed kwam. In het gebouw zijn veel van de toen geliefde art deco-elementen verwerkt. De uitstraling van het uit 1889 daterende luxueuze Savoy hotel in Londen, maakte dat de naam Savoy aan Homann werd toegevoegd. De pretentie was niet minder dan een soortgelijk prestigieus hotel in Bandoeng neer te zetten. Tegenwoordig heet het hotel Savoy Homann Bidakara Hotel.
Tijdens de bezettingstijd 1942 – 1945 was het hotel een luxe verblijfplaats voor Japanse officieren.
Hotel Homann mocht beroemdheden tot zijn gasten rekenen. Charley Chaplin sliep er al eens vóór de oorlog. Staatshoofden en regeringsleiders Soekarno, Ho Chu Minh van Vietnam, Tito van Joegoslavie en van andere voormalige koloniën en ongebonden landen logeerden er tijdens de Afro-Aziatische Conferentie van 1955. Tijdens hun studiereis naar Indonesië in 1993 verbleven prins Claus en kroonprins Willem Alexander in Savoy Homann. 4)
De straatnaam is later veranderd van Grote Postweg in Jalan Asia Afrika.
Circa 1940. Hotel Savoy-Homann aan de Groote Postweg te Bandoeng, de huidige Jalan Asia Afrika Afbeeldingscode 121308 Collectie Brocades Zaalberg, J.K., Wassenaar Schenkingsdatum 11-2005
Grand Hotel Lembang
Dit hotel staat niet in de stad Bandung maar in Lembang, een plaatsje 50 kilometer ten noorden van de stad. In de koloniale tijd zocht de Europese bevolking er afkoeling en rust in weekends en de vakanties. In Lembang is het Grand Hotel Lembang waarvan de lobby ook door de hiervoor genoemde Albert Aalbers is ontworpen in de toen geliefde…. art decostijl. In tweede foto hierna is dat te zien in de zuilen.
Kester Freriks moest met zijn ouders in 1958 Indonesië gedwongen verlaten. Hij keert terug en verblijft eind jaren zeventig in Grand Hotel Lembang. Zijn beschrijving laat een ontnuchtering blijken in korte tijd. Gewenste herinnering aan een mooi verleden maakt plaats voor een andere werkelijkheid:
Het Grand Hotel Lembang waarheen we vervoerd zijn is stijlvol. Tegen de vlakke houten voorgevel is kleurrijk mozaïek aangebracht. In het hotel bevinden zich de kostbare beelden, de kunstvoorwerpen, kooien met helgele of blauwe zangvogels. Rondom het hotel de hoge bomen. Het hotel ligt op een plateau. In de verte, voorbij de dalen en de bossen, de beangstigende schoonheid van de bergen. (p. 23)
Na een paar dagen vertoont het hotel tekenen van diep verval. De wandversieringen zijn verdwenen. De batiklappen aan flarden gescheurd. Vernielde kostbaarheden liggen verspreid over de vloer. De beelden dienen tot kinderspeelgoed. Niets herinnert nog aan de vroegere glorie. Alle sporen zijn uitgewist. Een zwerm ongedierte huist in het hotel. Als wij vertrekken laten wij een ruïne achter. (p. 24)
1920. Hotel Grand Lembang. Ingekleurde ansichtkaart. Foto:
In de periode 1915-1940 . Eetzaal van Grand Hotel Lembang Foto: Lux Fotostudio (Fotostudio). Thilly Weissenborn (Fotograaf/photographer). TMnr 60027520
1936/1937. Zwembad van Grand Hotel Lembang Foto: nadere informatie niet bekend. S.v.p. melden wanneer aanspraak op de afbeelding bestaat
2018 Grand Hotel Lembang. Foto: https://www.trivago.co.id/bandung-92300/hotel/hotel-grand-lembang-1579433
In het volgende deel van deze artikelreeks over hotels in Indië komen we aan in Midden-Java. We “bezoeken’ er hotels in Semarang, Yogyakarta en Solo. Maar niet voordat we de mooie reclame hieronder laten zien om er op te wijzen hoe mooi het is in de Bandoeng en omgeving.
_____________________________________
Noten
1. https://nl.wikipedia.org/wiki/Grand_Hotel_Preanger
2. https://indearchipel.com/2013/04/17/koloniale-hotels-bandung/ en https://nl.wikipedia.org/wiki/Grand_Hotel_Preanger
3. https://nl.wikipedia.org/wiki/Bandungconferentie
4. https://nl.wikipedia.org/wiki/Hotel_Savoy_Homann
Internet
https://indearchipel.com/2013/04/17/koloniale-hotels-bandung/
Facebook: pagina Mantan Hotel Homann (veel oude foto’s)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bandungconferentie
Literatuur
Huub Akihary, Architectuur en stedebouw in Indonesië 1870 – 1970, Zutphen 1988. De Walburg Pers.
Download als pdf-bestand.
Kester Freriks, Grand Hotel Lembang, Amsterdam 1979. Debuutbundel met 7 verhalen over een familie die na gedwongen vertrek in 1958 terugkeerde naar Lembang terugkeerde.
F. Springer, Bandoeng-Bandung, Amsterdam 1994. Uitgeverij Querido.