Redactie IndischHistorisch.nl met dank aan Margot Hengst en Manon Denijs

Ongeveer twee jaar geleden vroegen Margot Hengst en Manon Denijs aandacht voor hun documentaire serieproject ‘De achterkant van de stilte’. Destijds was er de preview van het project dat inmiddels is afgerond.  

Margot Hengst en Manon Denijs:

“Vanuit het thema “Aan de achterkant van de stilte” willen wij ons verbinden aan het verzamelen van verhalen van mensen met een achtergrond in voormalig Nederlands-Indië.

De recente geschiedenis blijkt alles behalve transparant en de stilte die wij ervaren wordt door velen beschreven en herkend. Dit zwijgen doet iets met mensen en in dit geval heeft het zwijgen een voelbaar effect op een hele generatie, hun kinderen en hun kinderen. Sinds een aantal maanden zijn wij in gesprek met een generatie die zich
bereid toont om de stilte te doorbreken en daarmee het voortouw neemt om
recht te doen daar waar onrecht smeult. Want daar waar de werkelijkheid in
stilte sterft is de waan een dankbare erfgenaam. Wie we te zien krijgen zijn mensen met een veerkrachtig karakter. Mensen die zich niet hebben laten weerhouden om te doen wat zij moesten doen. De ware gezichten van moedige mensen, kwetsbaar en volhardend.”

Portret van een strijdbare Indo: Dick van Logchem
“Dick van Logchem was een jongen die op wonderlijke wijze wist te overleven in een wereld die van de een op de andere dag niet meer bestond. Een wereld die een oorverdovende stilte achterliet van schaamte, woede, bedrog en ontkenning. Dick van Logchem worstelt zich na een intensieve behandeling in centrum 45 door de stilte heen en zet zijn strijd voort in Den Haag. Dit is de wereld van Dick van Logchem, waarin ik in mijn zoektocht naar een vergeten stuk geschiedenis, een stem wil geven aan de stilte die zich ook in mij heeft voorgedaan.

Aan de hand van de levensgeschiedenis van Dick van Logchem gaan wij op zoek naar de verhalen van het toenmalige Nederlands-Indie. De verhalen die omhuld in stilte nooit zijn verteld.”

Voor meer informatie kunt u terecht op de website www.bluespringmedia.nl

De stilte doorbreken
Initiatieven zoals dit van Margot Hengst en Manon Denijs passen geheel in de visie van IndischHistorisch.nl waarin Indischen en met hen betrokken anderen, hun geschiedenis ontsluiten en conserveren. Film en internet (inclusief social media) zijn efficiënte communicatiemiddelen om de geschiedenis aan de volgende generaties door te geven. Die “verborgen” geschiedenis wordt toegeschreven aan het bijna archetypische Indische zwijgen. Wij gaan er niet van uit dat het gaat om een soort etnisch kenmerk maar willen dat zwijgen eerder verklaren uit de door de Nederlandse overheid nooit direct opgepakte afhandeling van het verlies van Indië. De nadruk op het heden en de toekomst onderdrukte als het ware dat de Indische Nederlanders het niet mochten hebben over het moeten verlaten van het moederland, de traumatische oorlogservaringen tijdens de Japanse bezetting en de Indonesische dekolonisatieoorlog daaropvolgend. Dat zwijgen is eerder opgelegd dan uiting van een karaktertrek van Indischen.
Niet iedereen liet zich tot die zwijgzaamheid dwingen. De heer Dick van Logchem was een van die niet weinige Indischen die strijdbaar was. Waar hij als jongen nog zich met daden heeft verzet tegen de Japanse bezetters, daarin ging hij later voort in Nederland. Zonder al zijn verdiensten voor de Indische zaak en gemeenschap tekort te willen doen, willen we op deze plaats in het bijzonder zijn inspanningen noemen die hebben geleid tot de Wet buitengewoon pensioen Indisch verzet (1985). Al in 1947 was er de Wet buitengewoon pensioen voor de deelnemers aan het voormalig verzet in Nederland tegen de Duitse bezetter. Tientallen jaren stelde de regering zich echter op het onbeweeglijke standpunt dat verzet in voormalig Nederlands-Indië niet heeft bestaan. Het zou onvolledig zijn alleen de overheid aansprakelijk te stellen hiervoor, zéker ook historici (als ze zich al bezighielden met de laatste fase van de koloniale geschiedenis), zijn medeverantwoordelijk voor het blijven negeren of niet willen ontdekken van een historische werkelijkheid.
De erkenning dat er een Indische verzet is geweest werd bevestigd door de ruim 2000 aanvragen om een buitengewoon pensioen. Het waren er meer geweest wanneer de wet vlak na de oorlog zou zijn aangenomen. Dick van Logchem was door zijn kennis, persoonlijke ervaring en overtuigingskracht voor een groot aantal voormalige verzetsdeelnemers een noodzakelijke schakel om de aanspraak rechtmatig te laten zijn.

De documentaire ‘Daarom moest ik het doen’ is een voorbeeld van een vastleggen van zowel een persoonlijk verhaal van een Indische Nederlander als ook een verbinding van het individuele geschiedverhaal in de algemenere geschiedenis van grote feiten en gebeurtenissen die zich in Nederlands-Indië hebben afgespeeld in de laatste fase als kolonie.

Informatie
Margot Hengst is Indisch, behoort tot de tweede generatie van Indische Nederlanders sinds hun komst in Nederland vanaf de jaren vijftig. Ze heeft Indië zelf niet gekend maar is altijd geïntrigeerd geraakt door de verhalen die frequent over de Indische geschiedenis naar boven kwamen. Haar ontsluiering van die verhalen heeft ze vorm kunnen geven met de eigentijdse media. De samenwerking met multimediamaakster Manon Denijs heeft geresulteerd in de documentaire Daarom moest ik het doen’.

Manon Denijs is multimediaproducent en eigenaar van Bluespring Media. Op haar website schrift ze:
“Na een kleine 18 jaar sociaal cultureel werk, is het een tweede natuur om te kijken wat mensen en culturen verbindt. Als video producent wil ik in beeld brengen waar wij elkaar raken, van videoclip tot documentaire.”