Humphrey de la Croix

Op uitnodiging van SHBSS kwam op 6 oktober 2010 Rod Beattie, de Australische conservator van het Thailand-Burma Railway Centre (TBRC) in Kanchanaburi, Thailand een presentatie houden en informatie uitwisselen. De studiemiddag vond plaats in het museum van Militair Tehuis Bronbeek te Arnhem. Rod Beattie geldt al jaren als dé authoriteit ter plaatse en daarbuiten van de Birma-Siam spoorlijn.

Wie is Rod Beattie?
Hij is van oorsprong een Australische civiel ingenieur, die achtereenvolgens gewerkt heeft in o.a. het leger, bij een mijnbouwbedrijf, als projectmanager van het Hellfire Pass Museum Project en heden als manager en curator van het Thailand-Burma Railroad Center (TBRC). Het was pas in 1989 dat hij in Kanchanaburi terecht kwam. Beattie voerde een opdracht uit voor het mijnbouwbedrijf waarvoor hij werkte. Het duurde tot 1994 dat hij zich bezig hield met de Birma-Siamspoorlijn; het jaar daarop was hij na in beeld te zijn gekomen bij de Britse oorlogsgravenorganisatie Commonwealth War Graves Commission (CWGC), voor deze organisatie aan het werk als manager in Thailand. Als ingenieur pakte hij het in beeld brengen van de inmiddels grotendeels overwoekerde spoorlijn aan door op lokatie het fysiek aan te pakken. Hij moest letterlijk weer een deel van het werk van de spoorwegwerkers doen, namelijk de begroeiing weghalen zodat de lijn werd blootgelegd. De Australische ‘bushman’ in hem kwam weer naar boven. Rod Beattie’s idee was dat de route van de spoorlijn eerst exact diende te worden vastgelegd. In ruim tien jaar is dat ook gelukt. Een tijdens dat zoeken naar de lijn stuitten ze op vondsten zoals persoonlijke voorwerpen van de voormalige werkers, maar ook restanten van lichamen, resten van kampen en andere. De volgende fase was het in kaart brengen van het gehele tracé, de stationslokaties, de kampen en andere markante en betekenisvolle punten. Gestaag resulteerde dit in een volledig overzicht. Beattie werd steeds meer gegrepen door het streven alle ins and outs van de spoorlijn te zoeken en te documenteren. Het volgende stadium was het verzamelen van de verhalen van de werkers aan de lijn: zeg, het “aankleden” van de geschiedenis. Al gauw had Beattie gezien dat op enige boeken, artikelen en een film na, er weinig bekend was over de Birma-Siamspoorlijn. Als logisch vervolg op zijn werkzaamheden startte op zijn initiatief in 2001 de bouw van het huidige museum in Kanchanaburi. Het gebouw werd geopend op 20 januari 2003 en het is een eigentijds, interactief museum geworden met alle moderne faciliteiten die de bezoeker van nu gewend is. Het museum is een geheel particulier initiatief en bedruipt zichzelf met de opbrengst van de bezoekers en donaties van derden. Het Thai-Burma Railway Centre vervult een belangrijke rol in het ontsluieren, bewaren en doorgeven van de geschiedenis van de spoorlijn. Een belangrijke collectie is de database met de namen en andere gegevens van de werkers die het leven lieten bij de aanleg van de lijn. Het maakt het mogelijk voor nabestaanden hun familielid op waardige wijze te gedenken en er op eigen wijze afscheid een betekenis aan te geven. Het museum helpt ook publicisten, documentairemakers en onderzoekers met scripties, promotie-onderzoeken en de bedevaart naar de spoorlijn. Rod Beattie is dus curator en onderzoeksleider van het het Thai-Burma Railway Centre en Terry Manttan, eveneens een Australiër, is belast met het dagelijkse management.

Koningin Beatrix en prins Willem-Alexander worden rondgeleid door Rod Beattie in het Thai-Burma Railway Centre in (2004) Bron foto: Oorlogsgravenstichting. Zie ook: www.ogs.nl

Naast het Thai-Burma Railway Centre is er een ander museum: het Hellfire Pass Museum, dat op 24 april 1998 door premier John Howard van Australië werd geopend. Beide musea vullen elkaar goed aan in hun streven naar het bekendheid geven aan de spoorlijn en het documenteren van informatie.

19 januari 2010: Ridder in de Orde van Oranje Nassau Rod Beattie Foto: een van zijn drie dochters en de Nederlandse ambassadeur Bron foto: Oorlogsgravenstichting. Zie ook: www.ogs.nl

Op 19 januari 2010 werd Rod Beattie vanwege zijn verdiensten benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kreeg de onderscheiding uit handen van de Nederlandse ambassadeur in Thailand, Tjaco van den Hout. Eerder, tijdens haar staatsbezoek in 2004, leidde Beattie koningin Beatrix en kroonprins Willem-Alexander rond in zijn museum. Daarmee zijn zij tot op heden nog steeds de enige royalty die het museum hebben bezocht. Rod Beattie is daarmee op passende wijze beloond voor zijn niet aflatende inspanningen om de Birma-Siamspoorlijn weer in het historische bewustzijn een blijvende plaats te geven. Veel nabestaanden hebben aan deze inspanningen te danken dat ze hun familielid konden traceren.

Bezoek aan Nederland: studiemiddag (‘meet and greet’) in Bronbeek, 6 oktober 2010
Als tussenstop van Thailand naar Engeland deed Rod Beattie begin oktober Nederland aan. Op uitnodiging van de Stichting Herdenking Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe Spoorweg (SHBSS) was hij de hoofdgast van een studiemiddag. Rod Beattie hechtte er veel waarde aan om mensen te ontmoeten die actief wat doen met de geschiedenis van de spoorlijn. Namens IndischHistorisch.nl ben ik deelnemer geweest aan de middag. Voorzitter Lody Pieters van SHBSS was de gastvrouw van de bijeenkomst waar onder anderen aanwezig waren bestuursleden en medewerkers van SHBSS, fotograaf Raoul Kramer (boek: ‘Lost Track’ en expositie ‘Sporen van het verleden’), Monique Kreefft (boek ‘Birma spoorweg. Een visuele herinnering’), Yvonne van Genugten (directeur Indisch Herinneringscentrum Bronbeek), regisseur en kunstenares Monique Verhoecks (filmdocumentaire ‘De Schattenberg’), Sander Broekroelofs (boek ‘Spoorzoeken. Zoektocht naar sporen van mijn vader bij de Thai-Birma spoorlijn’) en zijn zoon Erik. In zijn presentatie zette Rod Beattie uiteen dat voorafgaand aan het geschiedschrijven, hij meer dan 15 jaar bezig is met het in kaart brengen van de gehele spoorlijn plus de daarbij behorende detailgegevens. Hij deed daarvoor letterlijk werk in het veld, of beter gezegd in het door oerwoud overwoekerde “veld”. Interessant was zijn ervaring dat veel bezoekers die hun familielid zochten en meer wilden weten over waar hij had gewerkt, met wie en dergelijke vragen, soms met gegevens kwamen die geheel niet klopten. Zo bleek bijvoorbeeld dat dan de betreffende persoon niet aan de spoorlijn tewerk was gesteld. Het ging Beattie dus om discrepanties tussen feit en herinnering, die soms als het ware door de persoon of nabestaanden was “gemaakt”. De vraag is of de spoorlijn een soort verwijzing was voor veel personen die erg hadden geleden onder het Japanse juk? Birma-Siam als metafoor voor onverdraaglijk lijden, vernedering en ontmenselijking. Rod Beattie in Nederland als gast van SHBSS, 6 oktober 2010 Foto: Gerard de Bruijn De ingenieur Beattie volgde als werkwijze instinctmatig die van “de mouwen opstropen”, maar had wel degelijk als perspectief dat uiteindelijk de menselijke kant, het persoonlijke verhaal van de spoorwegwerkers, het belangrijkste was.

Natuurlijk was het blootleggen en documenteren van de spoorweg ingenieurswerk, maar dan wel met het doel de omgekomen werkers en de overlevenden de eer te geven die ze menselijkerwijs hebben verdiend. Uit Beattie’s verhaal kwam overtuigend naar voren welke enorme kennis hij inmiddels heeft opgebouwd over de spoorlijn. Zowel over de technische en materiële kant als wat betreft de informatie over wie de werkers waren, waar ze hebben gewerkt en onder welke omstandigheden. De concrete resultaten zijn de kaarten (waaraan welhaast dagelijks nieuwe informatie kan worden toegevoegd) en de database met persoonsnamen. De ontmoeting met Rod Beattie was erg inspirerend en zijn inspanningen zijn indrukwekkend waardoor hij terecht als een kenner en autoriteit geldt op het gebied van de Birma-Siamspoorlijn. Je zou kunnen zeggen dat zijn streven naar volledigheid tot de conclusie leidt dat wat er in het Thai-Burma Railway Centre of bij Rod Beattie niet te vinden is, de moeite van het weten niet waard is. Als historicus voeg ik een mijzelf zeer aansprekende conclusie aan toe: namelijk dat Rod Beattie er in geslaagd is van civiel ingenieur zich ook te ontwikkelen als achtereenvolgens archeoloog (uit- en opgraven van de spoorlijn) en historicus door met het “opgraven” van de persoonlijke levensgeschiedenissen voor nabestaanden en iedereen de betekenis van de spoorlijn te geven in het perspectief van de geschiedenis.

Na afloop van de studiemiddag een informeel samenzijn in de Kumpulan van Militair Tehuis Bronbeek
Foto: Gerard de Bruijn

Informatie over het Thailand-Burma Railway Centre
Het TBRC (www.tbrconline.com) beschikt over een databank met gegevens over de circa 2800 Nederlandse slachtoffers. Nabestaanden kunnen bij TBRC kosteloos een foto van de grafsteen van van hun familielid opvragen (admin@tbrconline.com).

Contactgegevens
T.B.R.C. Co., Ltd 73 Jaokannun Road, BanNua, Amphoe Muang, Kanchanaburi 71000 Thailand
Managing Director: Rod Beattie General Manager: Terry Manttan Telefoon: (00)-66 34 512721 Fax: (00)-66 34 510067 e-mail: admin@tbrconline.com