Humphrey de la Croix
In 2014 besloot ik Thailand te bezoeken en met in ieder geval Kanchanaburi en omgeving als een bestemming. De brug over de ‘River Kwai’ zou ik nu in het echt gaan zien en vooral ook het grote, bekende kerkhof waar vele Nederlanders en Britten zijn begraven. Door de jaren heen heb ik de indruk gekregen dat veel mensen met Indische banden wel een familielid of kennis heeft die aan de spoorlijn had gewerkt. De belangstelling voor deze beruchte Birma – Siam spoorweg lijkt niet te verminderen. Uitgegeven dagboeken, geschiedenisliteratuur, speelfilms en documentaires bieden een veelheid aan kennis en gedetailleerde beelden over de spoorlijn en degenen die er aan hebben gewerkt. Centraal in die informatie staan de onmenselijke omstandigheden waarin de spoorlijn moest worden aangelegd. De spoorlijn is een blijvend symbool geworden voor al het slechte van de oorlog.
Leidend in dit artikel zijn de foto’s. De begeleidende informatie is bedoeld om “door de beelden heen” een indruk te krijgen van hoe het voor mensen moet zijn geweest.
Kaart van de kampen langs het tracée van de Birma-Siam spoorweg.
Bron: http://hellfire-pass.commemoration.gov.au/building-hellfire-pass/map-of-thai-burma-railway.php
Kanchanaburi: waar de bekende brug de rivier Kwai Yai overspant
De verwijzing in de speelfilm ‘Bridge on the river Kwai (David Lean 1957) naar de rivier ‘Kwai’ is niet nauwkeurig. De brug die in Kanchanuburi ligt verbindt de oevers van de rivier Kwai Yai, die destijds nog Kwao Klong heette.
Aan de zuidelijke, stadskant van de brug is het een ware toeristische “kermis”. Eettentjes, marktkramen, speeltoestellen voor kinderen en verkopers maken van het object met zo’n dramatische achtergrond het vrolijke middelpunt van een uitje voor dagjesmensen. Het valt niet mee om je op deze plaats van herinnering een voorstelling te vormen van de situatie in 1942 en 1943. Het liefst zou ik de locatie en omgeving in alle stilte in me willen opnemen. Het prachtige landschap, het mooie weer, de tropische geuren en de blije toeristen lijken de dramatische gebeurtenissen die destijds hebben plaatsgevonden een passend moment van bezinning niet toe te staan.
Feiten over de brug
In februari 1943 was de bouw van een houten brug gestart, maar in juni van dat jaar besloten de Japanners dat het een stalen brug werd, rustend op betonnen pijlers.
Deze brug bestaande uit boogvormige overspanningen was afkomstig uit Madioen, Oost-Java, gedemonteerd en per schip naar Thailand gebracht en in Kanchanaburi weer opgebouwd.
De brug werd op 2 april 1945 verwoest na een aanval van de Amerikaanse luchtmacht. Na de oorlog is de brug hersteld en doet tot op heden nog dienst voor het treinverkeer. De originele brug bestond volledig uit boogvormige overspanningen. Na herstel zijn twee van die segmenten vervangen door rechthoekig gevormde brugdelen.
De brug over de Kwai Yai vanaf de noordelijke oever gezien
Foto: Humphrey de la Croix 2014
De brug over de Kwai Yai vanaf de zuidelijke oever gezien
Foto: Humphrey de la Croix 2014
De erebegraafplaats ‘Kanchanaburi Allied War Cemetery’
Op deze begraafplaats zijn 6289 krijgsgevangenen begraven die zijn omgekomen tijdens het werken aan de spoorlijn. Van deze overledenen zijn er 5086 Brits of Australisch en 1896 Nederlands (dus inclusief die van Indo-Europese afkomst). Twee graven bevatten de stoffelijke resten van ongeveer 300 gecremeerde werkers. Naast het kerkhof ligt het Thailand-Burma Railroad Centre, dat een museum, archief en documentatieafdeling omvat.
Kanchanaburi War Cemetery
Foto: Humphrey de la Croix 2014
Salomon Abas
Hij werd geboren op 28 april 1916 in Rotterdam. Zijn Joodse ouders waren Mozes Abas en Alida Morpurgo. Salomon vertrok op 16 maart 1936 uit zijn geboorteplaats en ging naar Nederlands-Indië. Salomon Abas overleed op 24 april 1945 in Ubon, Thailand.
Zijn vader Mozes Abas overleed op 24 juni 1942 op 59-jarige leeftijd in concentratiekamp Mauthausen. Moeder Alida Morpurgo overleed op 2 juli 1943 op 58-jarige leeftijd in concentratiekamp Sobibor.
Foto: Humphrey de la Croix 2014
Gerard Dümpel
Overleed op 9 juni 1944 in Nakompaton, Thailand. Hij was geboren in Sragen op 24 oktober 1911. Zijn rang en legeronderdeel waren soldaat en de artillerie.
Foto: Humphrey de la Croix 2014
Redacteur Inge Dümpel is zijn nicht die haar oom nooit heeft gekend. Zij schrijft:
Gerard Dümpel was de vijfde zoon van Wilhelm Dümpel en Marietje Wouters. Op foto’s van hem komt hij vriendelijk over. Hij was vrij lang en slank, de langste van de zonen. Gerard Dümpel is vrij snel na aankomst in Thailand overleden. Waaraan weten we niet. Hij was getrouwd met tante Bea, die ik een keer heb ontmoet in Tanjung Priok, voor zij naar Nederland vertrok. Ik herinner mij dat ze heel verdrietig was en zei dat ze nooit meer iemand als oom Gerard zou ontmoeten. Zij hadden geen kinderen. Maar aan boord ontmoette zij gelukkig een nieuwe liefde. Wij zijn haar uit het oog verloren. Al een paar jaar loop ik rond met de wens één keer het graf van oom Gerard te bezoeken. Ik weet niet of er ooit iemand heen is geweest van onze familie.
Lieve oom Gerard, ik heb u nooit gekend. Jammer!
Rust in vrede.
De Hell Fire Pass vanuit verschillende perspectieven
Foto: Humphrey de la Croix 2014
Hellfire Pass (Konyu Cutting)
Vanaf Konyu moest over een lengte van 457 meter een doorgang van vier meter breed worden uitgehouwen in een rotsachtig gebied dat ongeveer 30 meter hoog is. Dit moest in de periode mei tot september 1943. Alles bij elkaar ging het om 10.000 kubieke meter rots, wat er op neer kwam dat in de gestelde periode er 85 kubieke meter per dag moest worden verwijderd.
Dynamiet werd gebruikt om de eerste, grote stukken gaten te maken. Daarna was het allemaal handwerk. De krijgsgevangenen hadden hiervoor alleen licht handgereedschap als beitels, pikhouwelen, spades en bamboemanden ter beschikking. De grote hitte en uitval als gevolg van ziekte en overlijden, vertraagde de voortgang. Vanaf juni 1943 moest het tempo worden verhoogd en werkten de mannen 18 uur per dag in wisselende ploegendiensten. De doorgang is in zes weken tijd tot stand gekomen. Een onvoorstelbare prestatie. De naam Hellfire Pass was naar aanleiding van het licht dat ’s avonds werd gemaakt met lichtfakkels van bamboe. Het onmenselijke werk in dat lichtschijnsel werd door de mannen gezien als een hel. 
Op de foto hierboven is de gedachtenis aan seiner Jack Thompson van het Royal Corps of Signals, Malaysian Command van de Royal Navy, levend gehouden. Hij overleed op 6 augustus 1943 op 22 jarige leeftijd in de periode waarin hij aan de Hellfire Pass werkte.
Foto: Humphrey de la Croix 2014
Foto boven: een afgebroken boor is in de rotswand blijven steken. Het boren gebeurde door twee man: een sloeg met een voorhamer op de boorkop, die vanonder werd vastgehouden door de tweede man. Deze draaide na elke klap de boor een slag zodat die verder de rots in draaide. De Japanners eisten per tweetal dat ze per dag een meter boorden. Vervolgens moesten de technische werkers dynamietstaven plaatsen in het boorgat. Het werken met handgereedschap was zeer zwaar en de mannen moesten oppassen voor de harde en scherpe stukken rots die rondvlogen. De hitte, vermoeidheid en lange werkdagen zorgden voor een verminderde concentratie en alertheid op de veiligheidsrisico’s. Velen liepen dan ook verwondingen op door misslagen en rondspringende rotsscherven.
Foto: Humphrey de la Croix 2014
Het Wampo viaduct (ook: Wang Po) langs de rivier Kwai Noi
Dit viaduct of beter deze brug ligt ongeveer 112 km van het punt waarop het Thaise spoor overgaat in het Birmese. Het Wampo viaduct rust op houten steunen of schragen en is tegen de kalkstenen rotswand gebouwd, die langs de rivier Kwai Noi is gelegen. Het was lastig werken omdat de brug naar voren werd gebouwd en links de rotswand geen ruimte bood en recht de rivier lag. In de natte tijd werd de bodem zompig en kon de brug instabiel raken en instorten.
Foto’s Wampo viaduct: Humphrey de la Croix 2014
Zicht op het tropisch regenwoud van het Sai Yok District gezien vanuit het Hellfire Pass Memorial Museum. Voor toeristen nu een mooie bestemming, destijds voor de werkers aan de spoorweg een onbewoond gebied waarin met de hand een spoorweg moest worden aangelegd.
Foto: Humphrey de la Croix 2014
Meer informatie
http://www.indischhistorisch.nl/derde-pagina/birma-siam-en-pakan/
http://www.shbss.nl/nl/birma-siam.html
Thailand-Burma Railway Centre
Pingback: Gepubliceerd onder thema ‘Oorlog en bersiap’: De Birma Siam spoorweg 2014, een fotoverslag |
I am a survivor of the Burma railroad and had worked at the hellfire pass and at
the Tha Makam bridge. The last weeks at the Hellfire Pass we had to work
24 hrs on, 24 hrs off, from noon to noon. The steel bridge over the river ‘kwai
was destroyed in 1943, we then had to build the wooden brige alongside it.
I have a photograph of the wooden bridge, made during construction, with in the
background the destroyed steel bridge. This bridge did not come from Malang,
but from Madioen, there was an inscription underneath “SS Werkplaats Madioen”
Hi mr. Welcker. I’m sorry to hear you had to endure this, but happy to know you have survived. Thank you for giving us these details. I’m interested in seeing your pictures of the wooden bridge.
Dear Willy Welcker, I will correct immediately the text of my article. Indeed the bridge came from Madioen (Madiun), not from Malang. Thank you for your observation. Humphrey de la Croix, editor-in-chief IndischHistorisch.nl
Ik reageer in ere van mijn oom Theo van den Berg, die de oorlog aan de spoorbaan heeft overleefd.Hij was denkelijk milicien van Sumatra, die bij de palmolie industrie werkte..
Zijn dochter wilde dit niet lezen, daar het haar nu na zoveel jaren ng steeds pijn doet. Mijn oom stierf in 1954 te Amsterdam aan kanker.
Bob van den Berg. Winnipeg.Canada