Van de redactie
In 2009 is een contact ontstaan tussen Stichting SARI en prof. dr. Jeroen Dewulf. Hij bezet sinds 2006 de Queen Beatrix Chair aan de University of California Berkeley. Deze leerstoel die gepositioneerd is in de afstudeerrichting Dutch Studies, heeft als opdracht onderzoek te verrichten naar en onderwijs aan te bieden over Nederlands taal-, letterkunde en cultuur in brede zin. Ook de (post-)koloniale geschiedenis is een aandachtsgebied. Het is niet verrassend dat voorzitter van SARI Peter van Riel en bestuurslid/hoofdredacteur Humphrey de la Croix en Jeroen Dewulf elkaar al snel wisten te vinden in een gemeenschappelijk onderwerp: de Indische gemeenschap in Californië. Het curriculum en onderzoek in Berkeley over de geschiedenis van de zogenaamde Amerindo’s en de ontwikkeling van de Indische identiteit vanaf de eerste generatie (gezien vanuit moment van immigratie) tot en met de nu alweer vierde, waren vanzelf al de aandachtspunten van IndischHistorisch.nl. Toeval of niet: IndischHistorisch.nl oriënteerde zich al op de mogelijkheid van Engelstalig publiceren. Waarom deze wens? Het antwoord is dat na Nederland, de meeste bezoekers van IndischHistorisch.nl zich in de VS bevinden, op afstand gevolgd door Canada en Australië. In potentie gaat het om meer dan 60.000 Indo’s in Noord-Amerika en Australië. Globaal gezien 5-10% van de totale Indische gemeenschap en degenen die Indisch-gelieerd zijn.
Project Amerindo
Concreet gaat de samenwerking vorm krijgen in het wederzijds informatie ter beschikking stellen. SARI zit natuurlijk in de Indische gemeenschap in Nederland. Hier zijn de belangrijkste informatiebronnen: de Indo’s zélf, hun organisaties, netwerken en organisaties. De meeste activiteiten die betrekking hebben op Indo’s bevinden zich in Nederland. In augustus zijn de meeste Indische herdenkingen. De Tong Tong Fair en regionale of lokale pasar malam’s vinden hier plaats. Inloopdagen zijn er overal in den lande. En van de laatste jaren: de Indische sociale netwerken op internet. Dan zijn er het onderzoek en onderwijs, publicaties en uitingen via andere media van, voor en over Indo’s. Kortom, met SARI/IndischHistorisch.nl heeft Berkeley een ingang naar deze voor het onderzoek naar de Amerindo’s onmisbare en gerechte informatie. Anderzijds kunnen we via Berkeley toegang krijgen tot onderzoeksresultaten, de contacten in de Amerindo-gemeenschap en kunnen we Engelstalig publiceren. We hebben in ieder geval een gemeenschappelijk ideëel en wetenschappelijk doel: ontsluiting van kennis over en uit de Indische gemeenschap. Op korte termijn hoopt SARI/IndischHistorisch.nl de website van het project-Amerindo van onze informatiebronnen te voorzien. Op deze manier wordt er meer en toegankelijke kennis gegenereerd, waaraan blijkens signalen vanuit de Indische gemeenschap zélf in de VS, grote behoefte bestaat.
Studiereis naar Europa (Study Travel Program)
Studenten van Berkeley hebben de gelegenheid om in de zomerperiode mee te doen aan een zogeheten Travel Study Course. Dit is een volwaardig onderdeel van de studie en waarvoor punten te halen zijn. In geval van Dutch studies is het een reis door de Benelux in juli en begin augustus: de Amsterdam-Brussels Connection. Het is een gelegenheid om kennis te maken met de cultuur en identiteit van de bezochte landen. Dit jaar is een dagdeel dat door SARI is georganiseerd op het programma gezet. Als SARI/IndischHistorisch.nl kwamen we met Jeroen Dewulf overeen dat het een niet-zwaar academisch programma hoefde te worden. Kennisnemen van wie de Indo’s zijn, hun geschiedenis en zéker identiteit na Indië zouden de hoofdmoot worden van de dag. We vonden het in ieder geval ook een gelegenheid de studenten een echte Indische sfeer aan te bieden op een mooie lokatie en gegarandeerd lekker Indisch eten. Kortom, het past mooi in onze “Indische” aard om het nuttige en het aangename te verenigen.
Programma 14 juli 2011
We vonden het Indisch Herinneringscentrum Bronbeek en het derde generatienetwerk van Indo’s in Oost-Nederland, Nasi-Idjo, bereid het programma mee vorm en inhoud te geven. Namens het Indisch Herinneringscentrum kwam bestuurslid (en tevens mede-oprichter van Nasi Idjo) Vaya Nijhof en de andere mede-oprichter Iris Cousijnsen van Nasi Idjo, was ook bereid een bijdrage te leveren. SARI-bestuurslid en hoofdredacteur van IndischHistorisch.nl Humphrey de la Croix was de derde die een presentatie gaf. Van de zijde van Berkeley zou Jeroen Dewulf de activiteiten en aandachtsgebieden van Dutch Studies weergeven. Vaya Nijhof schetste wat voor Indo’s de rol is van het herinneren in de beleving van identiteit. Zij ging in op de grote rol die de Tweede Wereldoorlog en de periode van dekolonisatie 1945-1963 heeft betekend voor de Indische gemeenschap. De onwetendheid in Nederland en de dreigende afname van een collectief geheugen wat betreft een belangrijk stuk Nederlandse geschiedenis, zijn nu de drijfveren van het Indisch Herinneringscentrum om de geschiedenis van de Indische Nederlanders blijvend onder aandacht te brengen. Een sleutelrol is daarin weggelegd voor de derde en volgende generaties. Het centrum sluit aan bij de moderne tijd en ziet in dat eigentijdse mensen benaderd moeten worden met eigentijdse media. Zo is de permanente tentoonstelling in Museum Bronbeek over drie eeuwen Indische geschiedenis Het verhaal van Indië een voorbeeld van geschiedenis die levendig wordt gebracht. Dagelijkse gebruiksvoorwerpen uit Indië, unieke foto’s, filmbeelden en geluidsmateriaal ondergebracht in zes zalen geven de geschiedenis diepte. Jongeren hebben deze expositie als interessant en aantrekkelijk aangemerkt. De uitgave van het stripboek De Terugkeer, over een jongen die terugkeert naar Indië nadat de Japanse bezetting is afgelopen en te maken krijgt met de vrijheidsstrijd van de Indonesiërs, heeft niet toevallig een prijs gekregen als een bijzondere stripuitgave. Iris Cousijnsen van Nasi Idjo legde er de nadruk op dat de werkwijze van Nasi Idjo niet uitging van wetenschappelijke doelstellingen, maar het meer zocht bij de beleving van het Indische. Het direct benaderen van de Indo’s speelt daarin een cruciale rol. Iris Cousijnsen lichtte ontstaan en realisatie toe van het project Aanpassen! Daarin zijn jonge Indo’s begonnen met het zoeken van de bronnen, geschiedenis en aard van de Indische identiteit. De Indische inburgering is eigenlijk nog eens nader bekeken. Is het allemaal wel zo soepel en ideaal verlopen? Het was een zoektocht waarin drie generaties Indo’s zijn betrokken en aangesproken. Drie generaties die elk op eigen wijze zijn benaderd door de initiatiefnemers. De eerste generatie is geïnterviewd en geportretteerd; resultaat waren indringende levensverhalen. De tweede generatie is in beeld gebracht met video, de meest kwetsbare vorm door haar directheid. Het was ook de groep personen die het moeilijkst tot praten kwam of bereid daartoe. Mogelijk omdat de tweede generatie door de vorige meteen de “opdracht” had gekregen Nederlandser dan Nederlanders te zijn. Veel tweede generatie Indo’s zullen het herkennen dat het Indische vaak niet meer leefde in hun beleving; ze stonden niet stil bij dat deel van hun identiteit. Ervaringen, gedachten en emoties van de derde generatie kregen een kans naar buiten te komen in de vorm van deelname aan workshops, een erg actieve methode dus. Het resultaat liegt er niet om: een reizende tentoonstelling en een boek plus DVD, die treffend, herkenbaar en ontroerend een diepere inkijk geeft in de Indische gemeenschap na Indië.
Humphrey de la Croix en Jeroen Dewulf
Humphrey de la Croix hield de presentatie Indo Kesarar (Indo Lost). The diaspora of Indo-Europeans (Indo’s) after the Netherlands Indies. Een historische samenvatting over het verlies van Indië, de repatriëringen, de inburgering en de Indische identiteit. Het is ook het verhaal van de flexibele Indo, die tegelijkertijd de tragiek moest dragen van de halfcast die geen Indonesiër was maar ook geen Nederlander, maar wel van deze laatste afhankelijk was. Een sociaal-historische kijk dus op de Indo-geschiedenis. Jeroen Dewulf gaf voor de Nederlandse toehoorders een goed en compleet overzicht van de onderwijs- en onderzoeksoriëntatie van Dutch Studies. Bijzondere aandacht kreeg natuurlijk het project Amerindo. En het project Multicultural Netherlands wees ons er op dat door de smeltkroes die het land is geworden, een speciale aandacht voor de afzonderlijke etnische groepen (wij Indo’s dus ook) een blijvende actuele waarde heeft. De jongste generaties met een multiculturele achtergrond zijn het die zullen zoeken naar hun achtergronden en wat daarvan bij hen zelf is terechtgekomen. Als slot van het programma werd een fragment vertoond uit de film Djangan Loepah! Contractpensions van regisseur Hetty Naaijkens – Retel Helmrich. Met name het relaas van naar Californië “doorgeëmigreerde” Indo’s over het destijds zo koude en ongastvrije Nederland, was een mooi “bruggetje” naar de Californische studenten. Mooi dat de Golden Gate prominent vanuit de Berkeley-zijde van de baai voorkwam in een scene.
16 juli 2011: IndischHistorisch.nl meets Berkeley in Bronbeek
De voortreffelijke Indisch lunch geserveerd in de Kumpulan Bronbeek sloeg enorm aan bij de studentent. Sommigen verzuchtten dat het het lekkerste eten was dat ze tot dan in Nederland hadden gehad. Als Indo-organisatoren waren we blij en trots dat we op deze manier het Indische in Nederland konden laten zien. Maar in ieder geval hebben de studenten zich erg waarderend uitgelaten over ontvangst, programma en lokatie. De herfstachtige weersomstandigheden hebben daaraan geen afbreuk kunnen doen. Het bezoek aan het museum moest noodgedwongen in een uur worden gedaan, maar de reacties waren positief en we beseften dat deze studenten veel van de historische feiten en artefacten vaak alleen uit boeken, films of colleges kenden. Het van dichtbij zien van alledaagse (gebruiks)voorwerpen van voormalige geïnterneerden in een Japans interneringskamp zorgde voor een indringende perceptie van wat er nu in die oorlog was gebeurd met mensen zoals zijzelf. Inderdaad, geschiedenis werd tastbaar. We hopen ten slotte met deze dag een goede impressie te hebben gegeven van een van de oudste grote migrantengroepen in de Nederlandse samenleving. En ook dat de Indo’s een eigen, bijzondere groep vormen maar tegelijkertijd ook een van de mede-vormgevers van de Nederlandse geschiedenis. Aangezien een groot aantal van de studenten een multi-etnische achtergrond had, denken we met het (moeilijke) begrip identiteit de juiste keuze te hebben gemaakt. Redacteuren Inge Dümpel en Humphrey de la Croix zullen in september in Berkeley de driedaagse 2011 Berkeley Conference in Dutch Literature. International Conference on Colonial and Post-Colonial Connections in Dutch Literature bijwonen. Ook zullen zij in Californië Amerindo’s bezoeken en interviewen. Er komt straks dus nog meer nieuws uit het westen.
Met dank aan
Vaya Nijhof van Indisch Herinneringscentrum Bronbeek en Iris Cousijnsen van Stichting Nasi Idjo voor hun enthousiaste bereidheid deel te nemen en aan Jeroen Dewulf die deze dag in de studiereis heeft opgenomen.